treść dostępna cyfrowo:
Mieszkańcy Lublina i Województwa Lubelskiego!
Rodacy!
W tym roku obchodzimy 231. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja — wielkiego dzieła
Sejmu Czteroletniego lat 1788-1792. Reformy Sejmu Wielkiego miały przerwać pasmo klęsk
i niepowodzeń, jakie nawiedzały Rzeczpospolitą w XVIII wieku. Sąsiednie mocarstwa: Rosja,
Austria i Prusy wykorzystywały wewnętrzną słabość Polski, prywatę magnaterii i wypaczoną
zasadę liberum veto, doprowadzając do pierwszego rozbioru Polski w 1772 r. Przed Sejmem
Czteroletnim armia Rzeczypospolitej była nieliczna i w żadnym stopniu nie przypominała
zwycięskiej armii polsko-litewskiej, jaką znaliśmy z pól bitewnych Kircholmu, Kłuszyna,
Chocimia i Wiednia. Rzeczypospolitej potrzebny był akt prawny, który niezwłocznie uzdrowiłby
ustrój państwa. Opracowaniem dokumentu zajęli się wybitni reformatorzy, tacy jak Hugo
Kołłątaj, Ignacy Potocki, Stanisław Małachowski, Adam Stanisław Krasiński, Stanisław Kostka
Potocki, korzystający ze wsparcia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wykorzystując
sprzyjającą sytuację międzynarodową, Sejm Walny po burzliwych obradach uchwalił
Konstytucję, będącą fundamentem niezbędnych reform w Rzeczypospolitej. Ustawa zasadnicza
Rzeczypospolitej Obojga Narodów, przyjęta 3 Maja 1791 roku na Zamku Królewskim
w Warszawie przewidywała m.in.: wprowadzenie monarchii dziedzicznej, utworzenie silnej
i nowoczesnej armii, częściowe zrównanie praw osobistych szlachty i mieszczaństwa, opiekę
państwa nad chłopami, znosiła liberum veto, tworzyła nowoczesny rząd – Straż Praw.
Nasza Ustawa Rządowa budziła podziw i uznanie nie tylko w Europie zachodniej,
lecz również w Stanach Zjednoczonych, które 2 lata wcześniej stały się wzorem
Strona 2 z 3
dla narodów miłujących wolność, przyjmując pierwszą Konstytucję w dziejach Świata.
Konstytucja Rzeczypospolitej Obojga Narodów stała się przykładem dla innych konstytucji
europejskich. W odróżnieniu od przyjętej we wrześniu 1791 r. Konstytucji francuskiej, Ustawa
Rządowa 3 Maja została przyjęta w sposób bezkrwawy.
Niestety, jak okazało się kilka lat później, Konstytucja 3 Maja została przyjęta zbyt późno.
Zamiast stać się fundamentem reform Rzeczypospolitej, Konstytucja okazała się być ostatnią
wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny. Już 4 lata po jej uchwaleniu Rzeczpospolita Obojga
Narodów przestała istnieć. Drapieżni sąsiedzi Rzeczypospolitej dokonali drugiego
i trzeciego rozbioru Polski. Rzeczpospolita upadła w wyniku postępującego rozkładu państwa
oraz zdrady części szlachty i magnaterii, zabiegającej jedynie o własną pomyślność. Dlatego nie
zapominajmy, że zawsze istnieje interes ogólnonarodowy, który trzeba przedkładać nad własne
ambicje polityczne czy ekonomiczne. Konfederacja targowicka, która doprowadziła, do obalenia
Konstytucji 3 Maja jest dobitnym przykładem przedkładania partykularnych interesów nad dobro
wspólne. Wyciągajmy wnioski z tej lekcji historii. Niech dobro Ojczyzny będzie dla nas
wartością nadrzędną, tak jak było dla twórców i zwolenników Konstytucji 3 Maja.
Rocznica uchwalenia najważniejszego aktu prawnego w historii Rzeczypospolitej przypada na
bardzo trudny czas. Po pandemii nadeszła agresja hybrydowa na granicy
polsko-białoruskiej. 24 lutego 2022 r. reformująca i wzmacniająca swoją państwowość Ukraina
została barbarzyńsko napadnięta przez Rosję, która nie wyrzekła się wojny jako narzędzia
politycznego. Wydarzenia za naszą wschodnią granicą przypominają nam,
że nie ma wolności danej raz na zawsze. Wobec tego każdy z nas powinien przyczyniać się
do wzmacniania państwa polskiego. W XVIII wieku w pojęcie narodu wpisywała się jedynie
szlachta, a dziś my wszyscy dzierżymy odpowiedzialność za naszą Ojczyznę.
Rosyjska agresja zmusiła miliony ludzi, przede wszystkim kobiet i dzieci, do ucieczki przed
piekłem wojny. Polska, a w tym szczególnie województwo lubelskie, stało się ostoją
dla uchodźców z Ukrainy. Nie ma żadnych wątpliwości, że w chwili próby, mieszkańcy naszego
regionu stanęli na wysokości zadania. W obliczu tragedii wojny, społeczność Lubelszczyzny
okazała Ukraińcom dobroć, ofiarność i gościnność, za co w imieniu Komitetu Honorowego
Obchodów Święta Narodowego Trzeciego Maja w Województwie Lubelskim, serdecznie
dziękuję! Ofiarność Polaków została dostrzeżona i wyakcentowana przez światową opinię
publiczną. Jesteśmy przekonani, że postawa naszego Narodu walnie przyczyni się
Strona 3 z 3
do zbudowania nowych, braterskich relacji polsko-ukraińskich.
W przededniu Święta Narodowego Trzeciego Maja apelujemy do wszystkich mieszkańców
województwa lubelskiego, do wszystkich grup społecznych, zawodowych i politycznych,
o liczny udział w uroczystych obchodach Święta 3 Maja. Wspominając uchwalenie Konstytucji
1791 roku, z radością i dumą przyjmijmy to wielkie dziedzictwo, któremu
na imię Polska. Zatroszczmy się o odświętny wygląd naszych miast, miasteczek i wsi. Niech
flagi w narodowych barwach załopoczą nad budynkami urzędów państwowych
i samorządowych, nad instytucjami i przedsiębiorstwami, nad szkołami i każdym polskim
domem. Niech 3 maja 2022 roku, w każdym z nas mocniej zabije serce z miłości
do Ojczyzny. Świętujmy w poczuciu dumy z pięknych kart naszej przeszłości, odpowiedzialności
za teraźniejszość i troski o przyszłość naszego Państwa.
W imieniu Komitetu Honorowego
Przewodniczący Lech Sprawka
Wojewoda Lubelski
Lublin, maj 2022 roku
